ทางสภาดิจิทัลฯ ได้รับความเมตตาให้เข้าไปสัมภาษณ์พูดคุยกับมูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ผู้ดูแลเพจ dhamma.com & เพจเผยแผ่งานสอนของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช และ มูลนิธิปัญญาประทีป ผู้ดูแลสื่อธรรมะ ของพระอาจารย์ชยสาโร ถึงการปรับตัวในช่วงวิกฤตการณ์ครั้งนี้ รวมถึงเรื่องการใช้ดิจิทัลเข้ามาเป็นตัวช่วยในการเผยแพร่ธรรมะในโลกยุคดิจิทัล

จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของ COVID-19 ที่ผ่านมาทำให้ผู้คนเกิดความวิตกกังวลไปทั่วโลก มีการปิดประเทศ ปิดเมือง เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของโรค  ซึ่งนอกจากโรคระบาดนี้จะทำให้เกิดความเจ็บป่วยและเสียชีวิตรวมถึงเศรษฐกิจเสียหายแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนจำนวนมากมายมหาศาลทั้งทางตรงและทางอ้อม ทำให้การทำงาน การดำเนินชีวิตในแต่ละวันไม่เหมือนเดิม ส่งผลต่อสภาวะทางจิตใจด้วยเช่นกัน หากมองให้เป็นกลาง เหตุการณ์ครั้งนี้ก็ทำให้ผู้คนทั่วโลกได้เห็นถึงสัจธรรมในเรื่องความไม่แน่นอน ต้องมีความพร้อมที่จะเจอกับความเปลี่ยนแปลงและรับมือกับมันอย่างมีสติ โรคระบาดแม้ทำให้เราหวาดกลัว แต่ก็ถือเป็นโอกาสในการกลับมาหยุดมองตัวเอง ตั้งหลัก เพื่อเตรียมก้าวเดิน หรือก้าวกระโดดไปให้ไกลกว่าเดิม ไม่ท้อแท้ เพราะในทุกวิกฤตย่อมมีโอกาสซ่อนอยู่เสมอ เพียงแต่ต้องมองหาโอกาสที่จะเป็นทางเลือกสู่ทางรอดในยามวิกฤตของเราให้เจอ

หลายๆ ภาคส่วนทั้งภาครัฐและเอกชน มีกลยุทธในการปรับตัว รับมือ และหาทางแก้ปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงวิกฤตการณ์นี้ให้เหมาะสมกับการใช้ชีวิตของคนในยุค New Normal สำหรับคนไทยที่เป็นพุทธศาสนิกชน ที่พึ่งทางใจที่นึกถึงจึงไม่พ้นวัด เพื่อการเข้าไปกราบไหว้สักการะบูชา  รวมถึงฟังธรรมจากพระเถราจารย์ทั้งหลายที่แต่ละคนให้ความเคารพ แต่ในเมื่อต้องอยู่บ้านไม่สามารถไปวัดได้ จึงกลายเป็นการสวดมนต์ไหว้พระที่บ้าน หรือเลือกฟังธรรมะจากสื่อต่างๆ ที่มีอยู่แทน ซึ่งในปัจจุบันนี้ ธรรมะขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ได้ถูกนำมาถ่ายทอดโดยบรรดาสงฆ์สาวก ทั้งการปฎิบัติที่มุ่งเน้นการหลุดพ้นสู่โลกุตร และคำสอนที่ตอบสนองต่อทางโลกเพื่อให้มีสติที่จะอยู่กับปัจจุบัน แต่ไม่ว่าจะเป็นคำสอนในแนวทางใด หัวใจของพุทธศาสนา ก็คือความมุ่งหมายให้พ้นจากทุกข์ ซึ่งรวมถึงความทุกข์ใจจากวิกฤติ Covid-19 ที่เผชิญอยู่ด้วย

ทางสภาดิจิทัลฯ ได้รับความเมตตาให้เข้าไปสัมภาษณ์พูดคุยกับมูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ผู้ดูแลเพจ dhamma.com & เพจเผยแผ่งานสอนของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช และ มูลนิธิปัญญาประทีป ผู้ดูแลสื่อธรรมะ ของพระอาจารย์ชยสาโร ถึงการปรับตัวในช่วงวิกฤตการณ์ครั้งนี้ รวมถึงเรื่องการใช้ดิจิทัลเข้ามาเป็นตัวช่วยในการเผยแพร่ธรรมะในโลกยุคดิจิทัล

ในช่วงสถานการณ์ COVID-19  ทีมงานมีการนำเทคโนโลยีมาใช้ปรับตัวอย่างไร

• มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์  : ในภาวะปกติทางมูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ให้ความสำคัญกับการเผยแพร่ธรรมะของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ทางช่องทางออนไลน์ต่างๆ ควบคู่ไปกับการจัดงานแสดงธรรมและการแจกจ่ายสื่อหนังสือและซีดีอยู่แล้ว ทั้งในช่องทางของสื่อออนไลน์ตาม platform ต่างๆ เช่น เว็บไซต์, Facebook page, Instagram, Line Official, YouTube, Youku, Podcast, Spotify ฯลฯ ทั้งในนามของมูลนิธิฯ เอง ในนามของ Dhamma.com (หลายภาษา) และในนามของเพจ 'อ่านธรรมคำสอน' ตามแนวทางของหลวงพ่อที่ท่านเน้นการคงอยู่ของเนื้อหาธรรมะ ซึ่งแม้เนื้อหาธรรมะจะเป็นสัจธรรมไม่มีการเปลี่ยนแปลง แต่เมื่อเทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลง รูปแบบการนำเสนอก็ต้องก้าวตามให้ทัน เพื่อให้ธรรมะไม่เลือนหายไปตามกาลเวลา  เมื่อเกิดสถานการณ์โควิด-19 งานเผยแพร่ธรรมะจึงดำเนินต่อไปได้โดยไม่สะดุด เพราะถึงแม้จะไม่สามารถจัดงานแสดงธรรมหรือไม่สามารถเปิดให้ญาติธรรมมาฟังธรรมที่วัดได้เป็นจำนวนมากเช่นเคย แต่การเผยแพร่ธรรมะทางช่องทางต่างๆ ยังคงดำเนินต่อไปได้ ญาติธรรมสามารถอ่าน รับชม และรับฟังเมื่อไรก็ได้ รวมถึงทางมูลนิธิฯ ยังสามารถเพิ่มการไลฟ์สตรีมการแสดงธรรมของหลวงพ่อจากทางวัดผ่านช่องทางที่มีอยู่เผยแพร่ไปทั่วโลก ทั้งยังมีการใช้ช่องทางออนไลน์ภาษาอื่นๆ เช่น อังกฤษ และจีน Live Streaming ให้ล่ามแปลสดไปได้พร้อมๆ กัน โดยไม่ได้ให้ญาติธรรมเข้ามานั่งฟังธรรมที่วัดเหมือนในภาวะปกติ อันอาจก่อให้เกิดการกระจายของเชื้อโควิด-19 เลย

• ทีมสื่อธรรมะโดยพระอาจารย์ชยสาโร : ตั้งแต่ก่อนสถานการณ์โควิด-19 พระอาจารย์ชยสาโรได้เมตตาอนุญาตให้ทีมงานลูกศิษย์สื่อธรรมะดิจิทัลเผยแพร่ธรรมะคำสอนของพระอาจารย์ในช่องทางออนไลน์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น เว็บไซต์, Podcast, Facebook, Youtube, และ Instagram โดยรูปแบบและเนื้อหาของธรรมะคำสอนจะมีความหลากหลายแตกต่างออกไปตามแต่ละ platform ยกตัวอย่างเช่น การถ่ายทอดสดพระธรรมเทศนาผ่านทาง Facebook Live และ Youtube Live, การนำเสียงธรรมเทศนาขึ้นบน Podcasts, การทำหนังสือธรรมะให้เป็นรูปแบบดิจิทัลเพื่อสามารถดาวน์โหลดผ่านทางเว็บไซต์, การจัดทำและเผยแพร่คลิปวีดีโอถาม-ตอบสั้นๆ ผ่านทาง Youtube และ Facebook หรือการเผยแพร่ธรรมะคำสอนของพระอาจารย์ผ่านทาง Facebook และ Instagram ทั้งในภาษาไทย ภาษาอังกฤษ และภาษาจีน ซึ่งที่ผ่านมาแม้ก่อนช่วงสถานการณ์โควิด-19 จะเห็นได้ว่าเทคโนโลยีและสื่อดิจิทัลมีบทบาทสำคัญในการเอื้อต่อการเผยแพร่ธรรมะอย่างเห็นได้ชัด ทำให้คนที่อยู่ห่างไกลหรือไม่สามารถเดินทางมาร่วมปฏิบัติธรรมได้สามารถเข้าถึงธรรมะคำสอนของพระอาจารย์ได้ ซึ่งเมื่อเกิดสถานการณ์โควิด-19 และในช่วงที่ไม่อนุญาตให้ลูกศิษย์และญาติธรรมมาร่วมปฏิบัติธรรม การเผยแพร่ธรรมะคำสอนผ่านช่องทางออนไลน์ต่างๆ ยังคงดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง และยิ่งมีบทบาทมากยิ่งขึ้นในการเผยแพร่ธรรมะคำสอนของพระอาจารย์ทั้งในและต่างประเทศ  

ทีมงานมีการปรับเนื้อหาธรรมะ ให้เข้ากับช่วงวิกฤต โควิด 19 อย่างไรบ้าง

• มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์  : หลวงพ่อท่านปกติสอนให้ทุกคน “มีสติ รู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง” อยู่แล้ว ไม่ว่าจะในภาวะใดๆ ก็ตาม จะเห็นว่าคำสอนของท่านใช้ได้จริงในทุกภาวะของชีวิต  และท่านยังได้ให้โอวาทเพิ่มเติมในภาวะโควิด-19 เมื่อวันที่ 7 เมษายน 2563 ด้วยว่า

“ขอให้อดทนอดกลั้น มีสติและปัญญา ฝ่าความยากลำบากในครั้งนี้ไปด้วยกันให้ได้ทุกคน อย่างน้อยก็ให้ตระหนักว่า ไม่ว่าปัญหาใดๆ ล้วนแต่มีอยู่ เป็นอยู่ ชั่วคราว แล้วก็ต้องผ่านไป ขอเพียงวางใจให้เป็นกลาง อยู่กับปัจจุบันจริงๆ อย่าปล่อยใจให้จมกับโทสะ แล้วจะไม่รู้สึกว่าความยากลำบากครั้งนี้ ยาวนานเกินกว่าความเป็นจริง เมื่อผ่านเหตุการณ์นี้ไปแล้ว เราจะรู้ได้ถึงความเติบโตทางจิตใจของตนเอง และรู้ว่าบททดสอบคราวนี้มีคุณประโยชน์ใหญ่หลวง สำหรับการเดินทางไกลในสังสารวัฏของเรา”

• ทีมสื่อธรรมะโดยพระอาจารย์ชยสาโร :  ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 พระอาจารย์ได้เมตตาให้แนวทางการปฏิบัติตัวปฏิบัติใจในช่วงเวลาวิกฤติ โดยทางทีมงานสื่อธรรมะดิจิทัลได้รวบรวมและจัดทำคลิปวีดีโอถาม-ตอบสั้นๆ ภายใต้ชื่อ “เมื่อโลกเดือดร้อน” ซึ่งมีทั้งหมด 14 ตอน โดยแต่ละตอนจะเป็นเนื้อหาที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น ตั้งแต่การใช้ชีวิตประจำวัน เช่น “ด้วยสถานการณ์ที่คนถูกจำกัดอยู่ในบ้าน ทำให้กิจกรรมในชีวิตประจำวัน รวมถึงกลไกในการดำเนินชีวิตเปลี่ยนไปอย่างมาก เราควรทำอย่างไรเพื่อประคับประคองความสัมพันธ์ระหว่างคนในครอบครัวให้ผ่านสถานการณ์นี้ไปได้” ไปจนถึงการภาวนา เช่น “สถานการณ์ชวนให้เครียด ภาวนาได้ยาก กังวลไปหมด เราควรมีแนวทางการภาวนาเพื่อลดความเครียดได้อย่างไร” โดยมีการเผยแพร่ผ่านทั้งช่องทาง Youtube, Facebook และ Instagram 

ผู้ที่เข้ามาฟังธรรมะ online สามารถถามคำถามได้หรือไม่

• มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์   : ในช่วงหลังๆ แม้จะเป็นการแสดงธรรมสด หลวงพ่อท่านก็ตอบคำถามน้อยลงอยู่แล้ว เพราะสื่อธรรมที่เผยแพร่ออกไปมีมากพอ การตอบคำถามต่างๆ จึงไม่จำเป็น คำถามโดยมากที่ญาติธรรมถามมักจะเป็นคำถามเดิมๆ ที่ซ้ำไปซ้ำมา ญาติธรรมสามารถเสิร์ชหาคำตอบได้ง่ายๆ จากเนื้อหาต่างๆ ที่อยู่บนช่องทางออนไลน์อยู่แล้ว

• ทีมสื่อธรรมะ โดยพระอาจารย์ชยสาโร : เนื่องจากสื่อธรรมะดิจิทัลของพระอาจารย์ชยสาโรจัดทำและดูแลโดยคณะศิษย์ฯ ซึ่งไม่อาจตอบคำถามต่างๆ ของผู้ที่เข้ามาฟังธรรมะในนามของพระอาจารย์ได้ ทางทีมงานจึงไม่มีนโยบายในการตอบคำถามโดยตรง ทางทีมงานมีการรวบรวมคำถามจากช่องทางออนไลน์ไว้ และในบางโอกาสที่เหมาะสม อาจมีการนำคำถามของผู้ที่เข้ามาฟังธรรมะ online มานำเสนอในรูปแบบต่างๆ ทั้งในวีดีโอถาม-ตอบ และเนื้อหาธรรมะคำสอนที่เกี่ยวข้อง

ผลตอบรับจากการฟังธรรมะออนไลน์เป็นอย่างไรบ้าง

• มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์   : การฟังธรรมะออนไลน์ได้รับผลตอบรับที่ดีมากมาหลายปีแล้ว เพราะมีความสะดวกสบาย ไม่ต้องเดินทางไปฟังธรรมด้วยด้วยเอง สามารถรับชมและรับฟังผ่านทางช่องทางต่างๆ ได้หลากหลาย ตามความสะดวกของแต่ละคน สำหรับการไลฟ์สตรีมที่เพิ่มเติมมา ก็ได้รับการตอบรับที่ดีมากเช่นกัน เพราะญาติธรรมสามารถรับชมและรับฟังธรรมะที่สดใหม่ ทันต่อเหตุการณ์

• ทีมสื่อธรรมะโดยพระอาจารย์ชยสาโร :  จากที่ผ่านมาตั้งแต่ก่อนสถานการณ์โควิด-19 สื่อธรรมะดิจิทัลของพระอาจารย์ได้รับผลตอบรับที่ดีขึ้นมาเรื่อยๆ ทั้งในและต่างประเทศ นอกจากจะเอื้อให้ลูกศิษย์และญาติธรรมที่อยู่ห่างไกลได้ยังเข้าถึงธรรมะคำสอนของพระอาจารย์แล้ว ยังเอื้อต่อการแบ่งปันธรรมะคำสอนไปยังกลุ่มคนที่โดยทั่วไปอาจไม่เคยฟังธรรมะคำสอนของพระอาจารย์อีกด้วย

การฟังธรรมะของพุทธศาสนิกชนมีแนวโน้มที่จะเป็นอย่างไรในยุคนี้

• มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์   : หลังจากสถานการณ์โควิด-19 ผ่านพ้นไปแล้ว ญาติธรรมจำนวนมากขึ้นก็น่าจะมีความเคยชินกับการใช้ประโยชน์ในการเรียนธรรมะออนไลน์ได้ถนัดและเต็มที่ขึ้น รวมทั้งผู้เผยแพร่เองก็น่าจะมีการนำเทคโนโลยีและช่องทางใหม่ๆ มาพัฒนาการเผยแพร่มากขึ้น ทำให้ได้รับความสะดวกมากขึ้นทั้ง 2 ฝ่าย ธรรมะก็จะสามารถกระจายไปได้กว้างไกล รวดเร็ว และง่ายต่อการเข้าถึงมากขึ้น

• ทีมสื่อธรรมะโดยพระอาจารย์ชยสาโร : หลังจากสถานการณ์ที่เกิดขึ้น เทคโนโลยีและสื่อออนไลน์ยิ่งมีบทบาทสำคัญมากยิ่งขึ้นในการใช้ชีวิตประจำวัน นอกจากผู้คนเกิดความคุ้นเคยกับการค้นหาและการเข้าถึงข้อมูลผ่านช่องทางออนไลน์ การใช้งานเทคโนโลยีและสื่อใหม่ๆ สำหรับผู้เผยแพร่ก็เป็นไปได้สะดวกยิ่งขึ้น อาจทำให้รูปแบบและเนื้อหาการเผยแพร่ธรรมะคำสอนมีความทันสมัย รวดเร็วทันเหตุการณ์ และเข้าถึงได้ง่ายยิ่งขึ้น  

สำหรับผู้สนใจ สามารถติดตามเพิ่มเติมได้ที่

มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์  

- Facebook: มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช, Dhamma.com, อ่านธรรมคำสอน และ Luangpor Pamote Pamojjo
- Instagram: Dhamma.com, Luanporpramotepamojjo
- Line Official: @Dhamma.com
- YouTube: Dhamma.com
- Podcast: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม
- Spotify: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม

สื่อธรรมะ โดยพระอาจารย์ชยสาโร

- Website: https://www.jayasaro.panyaprateep.org/

- Facebook / Youtube : ธรรมะ โดย พระอาจารย์ชยสาโร/ Dhamma by Ajahn Jayasaro

- Instagram : @dhamma.by.ajahn.jayasaro

- Podcasts : พระอาจารย์ชยสาโร